WIBOR W KREDYTACH ZŁOTÓWKOWYCH

Z biegiem czasu, a przede wszystkim wraz ze wzrostem świadomości kredytobiorców na temat przysługujących im uprawnień zaczęto dostrzegać, że nie tylko umowy kredytów frankowych są wadliwe, ale również banki dopuszczały się nieprawidłowości przy zawieraniu umów kredytów złotowych. Problematyka ta dotyczy umów złotowych, w których zastosowano zmienne oprocentowanie przy wykorzystaniu wskaźnika referencyjnego WIBOR.

Wadliwość tego rodzaju umów polega w głównej mierze na tym, że banki zapewniły sobie swobodę i dowolnie ustalały wskaźnik WIBOR, co z kolei przekładało się na wysokość rat kredytowych płaconych przez kredytiobiorców. Dodatkowo w umowach najczęściej nie było pełnych, jasnych i zrozumiałych zapisów dotyczących sposobu obliczania oprocentowania kredytu, a i sama konstrukcja wskaźnika WIBOR jest na tyle nieprzejrzysta i skomplikowana, że nie pozwalała kredytobiorcom na ustalenie, jak wyznaczane było oprocentowanie zaciąganego przez nich kredytu. Działania banków były w tej mierze jednostronne, a kredytobiorcy nie mieli wiedzy, ani możliwości weryfikacji stosowanego wobec nich oprocentowania. Podobnie, jak w przypadku kredytów frankowych, kredytobiorcy nie byli rzetelnie informowani o ryzyku wynikającym ze zmienności oprocentowania na przestrzeni wielu lat, co umożliwiało bankom na kształtowanie oprocentowania rat kredytu zależnie od ich potrzeb.

Potwierdzenie, jak i wsparciem dla przedstawionej argumentacji są orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W jednym z ostatnich takich orzeczeń Trybunał uznał, że warunkiem ważności i skuteczności zastosowania przez bank zmiennej stopy oprocentowania i wskaźnika referencyjnego (nawet jeżeli jest to oficjalny wskaźnik), jest to, aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument był w stanie zrozumieć konkretne działanie sposobu obliczania tej stopy i oszacować w ten sposób, na podstawie jasnych i zrozumiałych kryteriów, potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla jego zobowiązań finansowych (wyrok z dnia 13 lipca 2023 r. w sprawie o sygn. akt C-265/22).

Za niedozwolonym charakterem zapisów dotyczących oprocentowania kredytu przemawia zatem, że banki zapewniły sobie w konstruowanych przez siebie umowach, swobodę w ustalaniu stawki WIBOR i banki w sposób rażący nie wywiązywały się z ciążących na nich obowiązkach informacyjnych wobec kredytobiorców.

Stwierdzenie nieważności zapisów dotyczących ustalania oprocentowania w zakresie dotyczącym stawki WIBOR powoduje, że umowa kredytu nadal obowiązuje i musi być wykonywana ale odsetki od kredytu są wyliczane najczęściej na podstawie tylko marży banku, co ma bezpośrednie przełożenie na obniżenie zapłaconych i przyszłych rat kredytu. Zapłacone dotąd raty kredytu wymagają ponownego przeliczenia, a kredytobiorca może liczyć na zwrot odsetek, które zapłacił w oparciu o nieważne, sprzeczne z prawem, zapisy umowy kredytowej. Z kolei przyszłe raty nie będą podlegały oprocentowania i zastosowanie do nich będzie miała wyłącznie marża banku.